اکرم بهرامیان

١
بسمه تعالي
مركز مديريت حوزه هاي علميه خواهران
معاونت پژوهش
مديريت امور پژوهشي واحدهاي آموزشي
شيوه نامه تدوين و نگارش پايان نامه
٢
مقدمه
هدف از تدوين پايان نامه ، سنجش مهارت طلبه در به كارگيري منابع اصلي و استفاده مطلوب از آنها، عمق
بخشي به دانايي وتوانايي،تقويت روحيه تتبع،جمع بندي اقوال، تحليل ونقد علمي است.بدين منظور و براي
ايجاد هماهنگي ميان پايان نامه طلاب حوزههاي علميه خواهران، معاونت پژوهشي با اتكاء به اصول
علمي روش تحقيق و ملاحظه روش هاي پژوهش و نگارش در مراكز آموزشي مختلف، شيوه نامه
حاضر را جهت نگارش و تنظيم پايان نامه سطح سه ارائه نموده است. اگر چه نمي توان تمام نكات
مربوط به ارائه روشمند يك اثر علمي را در اين راهنما ذكر نمود، لكن به منظور آشنايي طلاب با
اصول اوليه و حفظ وحدت رويه در نحوه تهيه و آماده سازي پايان نامه ، تلاش شده است نكات
كليدي در اين مجموعه ذكر شود. ناگفته نماند كه بين اساتيد روش تحقيق و صاحب نظران در نحوه
تنظيم يك پژوهش اتفاق نظر جامعي وجود ندارد. همچنين مراكز مختلف آموزشي وپژوهشي از
مقررات و ضوابط واحدي براي تدوين پايان نامه پيروي نمي كنند.در عين حال براي يكدست شدن
روند كار در يك مجموعه،لازم است از بين رايج ترين روش ها، شيوه اي را برگزيد و دانش پژوهان
را به رعايت آن ملزم نمود. از اين رو طلاب مدارس علميه خواهران موظفند قبل از اقدام به تنظيم
پايان نامه ، ضمن آگاهي از مفاد آيين نامه ذيربط ، اين شيوه نامه را به دقت مطالعه و مطابق با آن، زير
نظر اساتيد راهنما ومشاور ، تحقيق خود را تدوين نمايند.
بدو ن ترديد ارايه نظرات ارزشمند اساتيد محترم در تكميل شيوه نامه حاضر موثر خواهد بود. پيشاپيش
از دقت نظر و مساعدت آن بزرگواران سپاسگزاري به عمل مي آيد.
٣
- تدوين پايان نامه
به طور كلي ساختار پايان نامه از دو جزء تشكيل شده است.
1 - طرح كلي پايان نامه
(جلد پايان نامه، صفحات مقدماتي، چكيده ، فهرست مطالب ، فهرست منابع و …) كه در انتهاي شيوه
نامه به طور مفصل توضيح داده ميشود.
2 - متن اصلي پايان نامه
(مقدمه، كليات، بخش ها و فصول ، نتيجه گيري )
- مراحل تدوين تحقيق
مرحله اول : انتخاب موضوع
موضوعات مي بايست متناسب با گرايش تحصيلي طلبه و بر اساس علاقه و توانايي او انتخاب شده ،
ترجيحا برآمده از خلاءهايي باشد كه در محيط پيرامون طلبه وجود دارد. به عنوان مثال اگر در جامعه
اي فرقه هاي انحرافي فعاليت دارند و اعتقادات اقشار جامعه را با مشكل مواجه كرده اند؛ موضوعات
در آن رابطه جهت دهي شوند. موضوع تحقيق مي بايست مسأله محور بوده و در عنواني جزئي
نمايانده شود.
مرحله دوم: انتخاب عنوان براي تحقيق
تعيين عنوان پايان نامه از جمله امور مهم در تدوين است . بايد توجه داشت كه عنوان با موضوع
تفاوت دارد. موضوع امري كلي است . گاهي از درون يك موضوع، چندين عنوان طراحي شده و آن
موضوع را تبيين مينمايد. به عنوان مثال: موضوع مهدويت را ميتوان از جنبه هاي مختلف جامعه
شناختي، انديشه شناختي ، كاركردها ، پيامدها ، مباحث مربوط به انتظار، زمينه سازي ، دوران ظهور
از جنبه هاي خانوادگي ، اجتماعي و .. مي توان عناوين « حقوق زن » و… بررسي نمود. يا در موضوع
متفاوتي را طرح نمود.
٤
ويژگي هاي مساله
1 ) جامع گرايي مساله سبب جهت گيري موضوع محورانه و سطحي نگري مي گردد. بنابراين مساله
مي بايست محدود و مشخص باشد.براي محدود كردن موضوع مي توان پرسش هايي را طرح كرد تا
موضوع به مساله اي خاصي محدود شود.
مثلا وقتي محقق علاقمند به تحقيق در حوزه دين پژوهي است ؛ نگاهي موضوع محور به قضيه
دارد.او بايد موضوع را به مساله تبديل كند تا در مقابل مسائل مختلفي كه در اين حوزه مطرح است ،
مساله اي خاص انتخاب شود.
2 ) مساله ، نو بوده يا به گونه اي باشد كه براي بررسي مجدد آن توجيه كافي وجود داشته باشد.
3) مورد علاقه شخصي محقق باشد.
4) در حد توانايي محقق باشد . مثلا انتخاب موضوع نقد و ترجمه يك كتاب علمي براي فردي كه با
كار نقد و ترجمه آشنايي ندارد و صرفا جهت كسب مهارت ترجمه به اين موضوع علاقه نشان مي
دهد. درست نيست.
مسأله تحقيق در قالب عنوان نمود مي يابد و عنوان مناسب نشان از شايستگي، پختگي و توان علمي
طلبه دارد .پس در انتخاب آن بايد دقت لازم به كار برده شود. عنوان بايد داراي مولفههاي زير باشد:
- رسا، شفاف وگويا: هر گونه ابهام در عنوان، سبب برداشت هاي گوناگون شده و محقق را از
هدف و نتيجه اصلي باز ميدارد.
مثال عنوان مبهم: بهائيت از منظر فقه : در اين عنوان مشخص نيست كه فقه خود بهائيت مد نظر
است يا بهائيت از ديدگاه فقه اسلامي بايد بررسي شود.
- دقيق و تا حد امكان كوتاه: در پايان نامه از عنوان هاي طولاني استفاده نشود. محقق از عبارات
زايد در عنوان كه منجر به طولاني شدن عنوان تحقيق ميشود، پرهيز نمايد. مانند:
نقش آموزه مهدويت در سرنگوني نظام شاهنشاهي و پيروزي انقلاب و شكلگيري نظام
حكومتي جمهوري اسلامي ايران در سال 1357
٥
اين عنوان را ميشود به گونهاي طرح كرد كه هم كوتاه باشد وهم مفاهيم بالا را در برگيرد.
مانند: نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران
بديهي است در برخي موارد استفاده از عناوين طولاني اجتناب ناپذير است كه در اين صورت
بايستي ساير مولفه ها در آن رعايت شود.
عدم كلي و يا بسيار جزئي بودن : از آنجا كه عناوين كلي مباحث فراواني را در بر ميگيرند،
از يك سو باعث ميشود كه محقق نتواند به همه آنها بپردازد و مباحث ناقص ميماند. از سوي
ديگر مطابق آيين نامه، پايان نامه داراي محدوديت در تعداد صفحات است و گنجايش
پردازش همه مطالب را ندارد.
همچنين اگر عنوان بيش از حد جزئي باشد، قابليت اينكه تبديل به پايان نامه شود نداشته و در
سطح مقاله باقي ميماند.
مثال عنوان كلي : مهدويت
مثال عنوان جزئي: دليل غيبت صغراي حضرت مهدي(عج)
- عدم بهكارگيري برخي واژهها و عناوين : در نگارش عنوان پايان نامه، تلاش شود تا از واژه-
هايي كه بار معنايي خاصي ندارند مانند آشنايي با ….. بررسي…..، نظري به …..، گذري به …..،
سيري در… درآمدي بر … استفاده نشود.
- ابتكار و نوآوري : لحاظ جنبه نوآوري در عنوان موضوعاتي كه قبلا از حيث ديگر به آن
پرداخته شده است ضروري است. زيرا در غير اين صورت مخاطب با تلقي اينكه موضوع
تكراري است، انگيزه لازم جهت ملاحظه آن اثر پژوهشي را از دست ميدهد. از اين رو ميزان
بهرهوري و استفاده از آثار پايين ميآيد. البته مطابق آييننامه مركز مديريت، انتخاب موضوع
تكراري درصورتي كه ساختار پيشنهادي طلبه كاملا متفاوت بوده ، يا با استدلال هاي متفاوت در اثبات
فرضيه ، ابعاد جديد در پژوهش ايجاد نمايد، بلا مانع است.
- رعايت نگارش و دستور زبان فارسي
مرحله سوم: نگارش طرح تفصيلي
1 - مقدمه (طرح تحقيق)
٦
پايان نامه به عنوان اثري علمي بايد قابليت مراجعه صاحبان نظر و استخراج مقالات علمي - پژوهشي
را داشته باشد. آنچه زير بنا و ساختار پايان نامه را با شالوده اي محكم پايه ريزي مي كند، طرح
تفصيلي اثر به عنوان نقشه راه است . طرح تفصيلي بايد نشان دهد كه محقق به چه چيز و چگونه مي
خواهد برسد. محقق مي بايست در ابتداي راه، هدف خود را به خوبي بشناسد تا براي رسيدن به آن
هدف ، به روش و نقشه راهي محكم بيانديشد و طبق اين نقشه نظام مند ، راه وصول به هدف را سهل
و ممكن بيابد. طرح تحقيق در واقع نقشه و راهنماي تحقيق است. زيرا ساير بخش ها و فصول تحقيق
بر اساس آن شكل مي گيرند. هر اندازه كه طرح تحقيق به درستي و بر اساس اصول علمي تبيين و
ترسيم شود ، ساختار تحقيق از انسجام و نظم منطقي بيشتري برخوردار مي شود . ضمن آن كه بر اتقان
علمي تحقيق افزوده مي شود و نشانه تسلط محقق بر موضوع تحقيق است. طرح تحقيق كه به آن طرح
تفصيلي نيز گفته ميشود شامل نه عنصر يا گام است .
عناصر يا گام هاي نه گانه عبارتند از:
1 - واژگان كليدي - 1
در اين قسمت، محقق تعريف كوتاهي از واژه هاي كليدي كه در پايان چكيده آورده است، بيان ميكند.
1 - بيان مسأله - 2
در شناسايي و بيان مسأله تحقيق، پژوهشگر سعي دارد شواهد دال بر وجود مسئله را بيان كند. يعني
زمينه اي را تصويركند كه در آن مسأله مورد نظر رخ داده است. در اين مرحله ويژگي هاي مسأله،
گستردگي،ابعاد،حدود مسأله و معرفي دقيق آن و بيان جنبه هاي مورد توجه در تحقيق حاضر نيز مطرح
ميشود. محقق بايستي مسأله خود را توضيح داده و حد ومرز آن را بيان كند.
1 - علت انتخاب موضوع،اهميت و فايده آن: زماني كه محقق موضوعي را براي تحقيق انتخاب - 3
ميكند به ارزش كار واقف است و به همان نسبت هم انگيزه هاي بيشتري براي انجام آن در خود مي-
يابد . محقق بايد ارزشهاي اساسي تحقيق را به ديگران منتقل كند. در اين قسمت محقق بر پايه ديدگاه
خود بيان ميكند كه اهميت اين موضوع تاچه حد است. چرا چنين موضوعي را براي تحقيق انتخاب
٧
كرده است؟ انگيزه و علت انتخاب موضوع در اينجا چيست؟ ارتباط موضوع تحقيق با ديگر پديدههاي
همسو توضيح داده ميشود. به عنوان مثال در تحليل انقلاب اسلامي، آموزههاي اسلامي ديگري نيز
دخالت داشتهاند؛اما محقق ضرورت اينكه آموزه مهدويت را انتخاب كرده است نيز توضيح مي دهد.
1 - پيشينه موضوع تحقيق: - 4
هيچ تحقيقي در خلاء صورت نمي گيرد وهر مطالعه اي داراي سابقه يا پيشينه است.در واقع هر
پژوهش در تداوم پژوهش هاي پيشين انجام مي گيرد. مراد از نوشتن پيشينه ، نشان دادن وقوف محقق
نسبت به سابقه تاريخي مساله مورد تحقيق در گستره مربوط است . اينكه در اين گستره ، چه زمينه ها
و آثاري وجود دارد ، چه تحقيقاتي انجام شده و جايگاه تحقيق حاضر در آن مطالعات چيست؟ آيا اين
تحقيق رخنه اي از آن ميراث رفع مي كند يا نقصاني را بر طرف مي سازد؟
پيشينه موضوع در دو قسمت تبيين مي شود. اول پيشينه خود مسأله بايد بررسي شود كه آيا در اين
خصوص تحقيقي صورت گرفته است يا خير، تا از موازيكاري و پژوهشهاي تكراري جلوگيري شود.
دوم پيشينه منابع : محقق بايستي پس از مطالعه و كنكاش و با توجه به موضوع تحقيق خود تعدادي از
منابع دست اول و منابع معتبر علمي و پژوهشي مانند كتب ، پايان نامه ها ومقالات علمي مربوط به
موضوع خود را با آدرس كامل ذكر كرده وضمن ارائه گزارشي كوتاه از آنها، وجه تشابه يا تفاوت
پژوهش خود را با آنها بيان كند تا تحقيقات تكراري نشده ودر راستاي تكميل يك موضوع باشند.
بر اين اساس ضرورت نگارش پيشينه از قرار زير است:
1) پرهيز از كار تكراري و دوباره كاري
2) شناسايي ابعاد ناپژوهيده و مسائل پاسخ نايافته
3) استفاده از سرمايه اطلاعاتي گذشتگان
4) هويت جمعي پژوهش (استمرار يافته ها و نتايج)
1 - سوالات تحقيق - 5
سوالات تحقيق بر دو نوع است؛
٨
- سوال اصلي: در واقع دغدغه اصلي پژوهشگر است كه تصميم به انجام پژوهش درآن زمينه گرفته
است و معمولا از عنوان تحقيق گرفته ميشود. سوال اصلي معمولا يك سوال بيشتر نيست. نكته مهم:
سوال بايد به گونه اي طرح شود كه جواب آن ، كلمه بله و يا خير نباشد.
« نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران » مثال: در پايان نامه با عنوان
سوال اصلي : آموزه مهدويت چه تأثير و جايگاهي در انقلاب اسلامي ايران داشته است؟
مثال نادرست: آيا مهدويت در انقلاب اسلامي ايران نقش داشته است؟
- سوالات فرعي : سوالات فرعي ، همان سوال اصلي است كه شكسته و به چند سوال جزيي ترتقسيم
مي شود. اين سوالات براي تبيين و تكميل و در راستاي پاسخ به سوال اصلي طرح ميشوند و در واقع
بخش هاي پايان نامه را تشكيل ميدهند. يعني هربخش پايان نامه، در پاسخ به يك سوال فرعي نگاشته
ميشود ومجوع آنها بايد همه جوانب سوال اصلي را در بر بگيرد. اين سوالات باهم متباين بوده ونبايد
تداخل داشته باشند. سوالات فرعي محدود بوده ، تعداد آنها بستگي به تعداد بخش ها دارد.
« نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران » مثال: در پايان نامه با عنوان
-1 نظريه ها و رويكردهاي تحليلي انقلاب اسلامي ايران كدام است؟
-2 كاركرد مدينه فاضله مهدوي به عنوان الگوي مطلوب حكومت چيست؟
-3 رويكرد رهبران انقلاب در نقد رژيم پهلوي چگونه بوده است؟
-4 انقلابيون در ترسيم آرمانهاي خود چه الهامي از آموزه مهدويت گرفتهاند؟
1 - فرضيه تحقيق - 6
فرضيه پاسخ موقتي به سوال اصلي تحقيق است كه محقق در طول تحقيق به دنبال اثبات و يا رد آن
است. بهترين فرضيه آن است كه محقق در نهايت و پس از پژوهش آن را اثبات كند. فرضيه به گونه-
هاي مختلف ميتواند طرح شود. به عبارت ديگر فرضيه يا رابطه علت و معلول يا همبستگي و يا
مقايسه بين دو يا چند متغير است. فرضيه بايد قابليت سنجش واندازه گيري داشته باشد. همچنين كوتاه
و مختصر، قابل فهم و داراي حدود مشخص باشد. معمولا فرضيه به صورت يك يا دو جمله خبري
نقش آموزه مهدويت در » كوتاه و در پاسخ به سؤال اصلي تحقيق است. مثال: در پايان نامه با عنوان
« انقلاب اسلامي ايران
٩
فرضيه: آموزه مهدويت با كاركردها و ارائه الگوي مطلوب، منجر به واكنش در برابر ظلم و استبداد
پهلوي شده و با ايده نيابت از امام معصوم(ع) در شكل گيري نظام جمهوري اسلامي ايران عمل كرده
است.
- پيش فرض: پيش فرضها قضاياي مسلمي هستند كه قبلا براي محقق اثبات شده اند و محقق در
صحت آنها شك و ترديد ندارد. در تحقيق نيز به عنوان پايه مباحث به شمار مي روند. مثال: در پايان
محقق عقيده دارد كه؛ 1- ارزشهاي « نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران » نامه با عنوان
انقلاب اسلامي منبعث از الگوي ديني است. 2- حكومت مهدوي، الگوي آرماني و مطلوب براي
انقلاب اسلامي است. 3- مهدويت در شكل گيري انقلاب اسلامي نقش داشته است.
اين موارد به عنوان پيشفرض محسوب ميشوند.پيش فرضها جمله كامل خبري هستند و حالت
سوالي ندارند.
- مفاهيم و متغيرها: محقق پس از طرح سوال و فرضيه، بايستي مفاهيم و متغيرهاي خود را مشخص
نمايد و تعريف كوتاهي كه از به كاربردن آن واژه مدنظرش بوده از آنان ارائه دهد تا ابهامي در آنها براي
مخاطب نباشد.
« نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران » مثال: در پايان نامه با عنوان
مفاهيم: مهدويت: اعتقاد به امامت حضرت مهدي(عج) در دوران غيبت و تشكيل مدينه فاضله مهدوي
در دوران ظهور و ديگر آموزه هاي مربوط به حضرت مهدي(عج).
انقلاب: طغيان و عصيان مردم يك ناحيه و يا يك سرزمين عليه نظم موجود براي ايجاد نظمي مطلوب.
انقلاب اسلامي ايران: تحول و دگرگوني كه در حاكميت ايران در سال 1357 به وجود آمد و طي آن
حكومت اسلامي جايگزين نظام سلطنتي پهلوي شد.
متغيرها در علوم انساني و حتي ساير علوم به چهار دسته تقسيم مي شوند:
متغير مستقل: عاملي كه داراي نقش اصلي و تأثيرگذار است.مانند: مهدويت يا مانند: اثر اضطراب در
موفقيت دانش آموزان شركت كننده در كنكور.
متغير وابسته : پديده اي كه تأثيرپذير است و عمل بر روي آن انجام ميگيرد. مانند: وقوع انقلاب
اسلامي يا مانند : موفقيت دانش آموزان در كنكور كه تاثير پذير از بسياري عوامل مي باشد.
متغير ميانه (واسطه اي): مانند: نقش تشويق مالي برروي انگيزه كاركنان جهت رضايت مندي مشتري
١٠
متغير مداخله گر: متغيري است كه در رابطه مستقيم دو متغير مستقل و وابسته اثر گذار است و مي تواند اين
رابطه را تحت تاثير قرار دهد. مانند: نقش والدين در رابطه بين نقش اضطراب بر موفقيت دانش آموزان در
آزمون كنكور.
1 - روش تحقيق: تحقيقات طلاب معمولا با روش كتابخانهاي صورت ميگيرد و محقق با اين روش - 7
به تجزيه و تحليل داده هاي خود مي پردازد. در صورت استفاده از تحقيقات پيمايشي، مطابق ضوابط خاص
عمل ميشود. محقق در اين قسمت روش تحقيق خود را بيان ميكند.
1 - ساختار تحقيق : محقق در اين قسمت سازماندهي و چارچوب تحقيق خود را كه به كمك استاد - 8
راهنما تنظيم كرده است بيان كرده، توضيحي كوتاه از هرقسمت بيان ميكند.
مثال: نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران
بخش اول: مباحث مقدماتي
-1 فصل اول: كليات
-2 فصل دوم :مفهوم شناسي
-3 فصل سوم: رويكردهاي تحليلي انقلاب اسلامي و بيان ديدگاه ها
تشويق
مالی
انگيزه
کارکنان
رضايتمندی
مشتری
نقش والدين
موفقيت دانش ا ضطراب
آموزان در کنکور
١١
بخش دوم: الگوي مدينه فاضله و رويكرد رهبران در نقد رژيم پهلوي
فصل اول: تبيين مدينه فاضله مهدوي و الگوي آرماني انقلاب اسلامي
-1 گفتار اول:آسيب شناسي الگوهاي غربي مدينه فاضله
-2 گفتار دوم: سيماي آرمان شهر در انديشه اسلامي
-3 گفتار سوم:ترسيم و كاركرد الگويي آرمان شهر مهدوي
فصل دوم: رويكرد رهبران انقلاب در نقد رژيم پهلوي
-1 گفتار اول: گروههاي موجود در روند انقلاب،
-2 گفتار دوم: ويژگي هاي گروه اسلامگرا و مذهبي
-3 گفتار سوم: عملكرد امام خميني(ره) به عنوان طراح انقلاب
-4 گفتار چهارم: طرح تشكيل حكومت اسلامي در عصر غيبت
خاتمه و نتيجه گيري
چند يادآوري:
- يك بخش يا فصل نبايد ادامه بخش و فصل پيشين باشد.
- بين بخش ها و فصل ها حتي الامكان از جهت حجم تناسب وجود داشته باشد.
- محتواي گفتارها و فصل ها، عنوان بخش را به اثبات برسانند.
- عنوان يك بخش، نبايد عين عنوان پايان نامه باشد.
1 - محدوديت ها، مشكلات و موانع تحقيق : ممكن است طلبه در طول انجام تحقيق با مشكلاتي رو - 9
به رو شود كه كنترل آن از عهده محقق خارج است. كمبود و يا عدم دسترسي به منابع مطالعاتي، عدم
دسترسي به اساتيد راهنماي متخص و… از اين قبيل است.
متن اصلي
قبل از شروع متن يك مقدمه كلي ميآيد كه در آن اهداف مورد نظر در تحقيق، روش ها، نحوه انجام تحقيق
و… مطرح ميشود و مدخلي براي ورود به بحث است. اين مقدمه با طرح تحقيق فرق ميكند.
همانطور كه گفته شد متن اصلي شامل 3 مبحث است:
١٢
- مقدمه (طرح تحقيق) كه توضيح داده شد.
- بخش ها و يا فصل هاي تحقيق
- خاتمه و نتيجه گيري
- بخش ها و فصل هاي تحقيق
تعداد بخش ها و فصول تحقيق بر اساس موضوع تحقيق متفاوت است. ممكن است يك موضوع نياز به
تفسير و يا تبيين زيادي داشته باشد. بنابراين تعداد بخش ها وفصل ها نيز بيشتر مي شود. از آن جايي كه
مطابق آييننامه پايان نامه، متن اصلي نبايد كمتر از 100 صفحه و بيشتر از 200 صفحه باشد در هنگام
تنظيم فصول و ساختار تحقيق به اين مساله توجه شود كه ارتباط منطقي ميان فصل ها وجود داشته ، تناسب
تقسيم ميشود و تعداد بخشهاي « بخش » حتي الامكان در آنها حفظ شود. پايان نامه هاي حوزوي براساس
آن بستگي به موضوع تحقيق وسوالات فرعي دارد. در هر صورت تعداد بخشها نبايد از دو بخش كمتر
باشد.
در بخش اول كليات و مفهوم شناسي مطرح ميشود كه شامل دو فصل است . فصل اول: كليات (طرح
تحقيق)كه به طور كامل در بالا توضيح داده شد و فصل دوم با عنوان مفهوم شناسي، كه محقق در اين
قسمت مفاهيم اصلي تحقيق و احياناً مفاهيم مشابه و همسوي با آن را به طور كامل توضيح داده و اگر
ضرورت داشت تاريخچه مباحث نيز مطرح ميشود . به طور كلي محقق در بخش كليات به مباحثي مي-
پردازد كه در طول تحقيق به آنها نيازمند است و ديگر در طول تحقيق به آن نميپردازد.
بخش دوم و ديگر بخش ها: برحسب موضوع تحقيق و متناسب با سوالات فرعي ، يك عنوان كلي براي
بخش انتخاب شده ، متناسب با عنوان بخش ، فصلهاي آن نوشته ميشود. دقت شود در ابتداي هر فصل
يك مقدمه كوتاه در حد يك پاراگراف و پايان هر فصل نيز نتيجهگيري در حد يك پاراگراف ارائه شود. اين
مورد غير از نتيجه گيري نهايي تحقيق است.
نكات مهم در نگارش متن پايان نامه
بايد توجه داشت كه متن پايان نامه يك متن علمي است. بنابراين بايد با زبان علمي نگاشته موارد ذيل در
آن رعايت شود:
١٣
- روان بودن و رسايي متن: از بهكارگيري واژه هاي نامأنوس، عبارات پيچيده و نامفهوم، جملات
طولاني و… پرهيز شود.
- پرهيز از بهكارگيري واژههاي غير فارسي در متن و چكيده : ازبهكاربردن واژه هاي (عربي، انگليسي
و…)در متن خودداري شود . اگر لازم بود واژه اي نوشته شود معادل فارسي آن را در متن اصلي
» : نوشته و با شماره مشخص كنند و در پاورقي، عربي يا لاتين آن واژه نگاشته شود. مثال
به معناي عقلاني، منطقي. در متن واژه عقلاني يا منطقي مي نويسيم و بعد شماره مي- «rational
زنيم و در پاورقي انگليسي آن را ميآوريم.
- پرهيز از قلم فرسايي طولاني و بيهوده و عدم بهكارگيري واژههاي احساسي و القاب وعناوين.
- رعايت علايم نگارشي و ويرايشي در متن: حداقل اصول اوليه نگارش دستور زبان.
- تطابق محتوا با عنوان : محقق بايستي مطالب محتوايي را در راستاي عنواني كه انتخاب كرده و
تصويب شده است و همچنين مطابق با طرح تفصيلي كه تدوين نموده است بنويسد و از مطالب
غيرضروري بپرهيزد.
- نگارش و بازنويسي محتوا به قلم محقق : پايان نامه بايد به قلم محقق نگاشته شود.منابع
مورداستفاده محقق نيز مي بايست منبع اصلي و معتبر باشد. مجموعه مطالب و عباراتي كه نقل قول
مستقيم از منبعي ميشود، نبايد ساختار كلي تحقيق را تشكيل دهد؛به گونهاي كه اگر آن مطالب از
متن حذف و برداشته شود، ساختار كلي تحقيق آسيب ببيند. نقل قولهاي مستقيم جزء حداقل
صفحات پايان نامه محاسبه نميشود.
نكته اول : شمارهگذاري موضوعات
موضوعات ، عناوين و تيترها در متن بايد با حروف ابجد يا عدد شماره گذاري ومشخص گردند. عناوين
اصلي در هر فصل به عناوين فرعي و همين طور عناوين جزئي تري تقسيم مي شود كه معمولا پايان نامه
هاي حوزوي در متن شماره گذاري مي شوند. براي شماره گذاري، هر كدام از عناوين با خط فاصله از هم
جدا مي شوند. عدد سمت چپ بيانگر عنوان اصلي و عدد سمت راست نشانه ترتيب عنوان فرعي است.
بايد به همين ترتيب نيز در فهرست مطالب ذكر شوند. مثال:
عنوان اصلي: 3- نقش معنويت در زندگي
١٤
1-ويژگيهاي زندگي معنوي در اسلام - عنوان فرعي: 3
1- سعه صدر -1- زير عنوان فرعي: 3
2- اعتدال -1- زير عنوان فرعي: 3
نكته دوم : شماره گذاري اشكال و جداول و نمودارها
مانند شماره گذاري موضوعات است. در كنار شماره اشكال يا جدول ، نمودار و عنوان آنها نيز نوشته مي
6 نمودار ميزان جمعيت) - شود: مثال ( 3
و با فونت قلم ريزتر نوشته و چپچين « » نكته سوم : تمام نقل قولهاي مستقيم در متن داخل گيومه
شوند.
مثال: قرآن كريم، كمالات را در پرتو يك اصل مي سنجد و آن، تقرّب به خداست كه از او به عنوان
ياد مي كند به اين حقيقت در آيات ذيل اشاره شده است: « تقوا »
اي مردم! در واقع ما شما را از مرد و زني آفريديم و شما را نژادها و قبيله هايي ..»
قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد؛ در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا خود
نگهدارترين (و پارساترينِ) شماست؛ براستي كه خدا داناي آگاه است
.
- در صورتي كه تعداد سطرهاي نقل قول مستقيم كوتاه و در حد يك نيم خط، يك خط يا دوخط
نوشته مي شود اما ديگر چپ چين نمي شود بلكه در داخل خود متن ميآيد. « » باشد داخل گيومه
هر چند « مراد از نفس، به اجماع همه ي مسلمين آدم (ع )اس ت » : مثال: فخر رازي نيز مي گويد
مصداق نفس واحده، در اين آيه، آدم(ع) است، ولي به كار بردن واژه ي نفس و انتساب خلقت همه ي
انسان ها به آن نفس، در واقع نكته ي مهم ديگري را در بر دارد، كه همه افراد بشر (از زن و مرد ) از يك
ريشه و اصل سرچشمه مي گيرند و گوهر آفرينش آن ها، به يك گوهر و يك نفس بر ميگردد.
- اگر محقق، مطلبي را از يك منبع اقتباس كرد، لازم نيست كه در داخل گيومه نوشته شود ؛ اما
شماره زده و نشاني آن منبع درپاورقي درج ميگردد.
١٥
شيوه تنظيم پايان نامه
-1 طرح كلي
1-1 . جلد پاياننامه : حتما گالينگور سرمه اي و مطالب روي جلد زركوب شود، فونت
آن مانند نمونه شماره 2 باشد.
1-2 . صفحه سفيد
1-3 . صفحه بسم الله: ساده و بدون كادر باشد.
1-4 . صفحه عنوان: تمام مطالبي كه روي جلد نوشته شده در اينجا عيناً ذكر
شود.ذكرعناوين و القاب مانند دكتر، حجت الاسلام، آقاي، خانم و….اشكال ندارد.
1-5 . صفحه تحميديه: ساده و بدون كادر باشد.
1-6 . صفحه تقديم: ساده و بدون كادر باشد.
1-7 . صفحه تقدير و تشكر: ساده و بدون كادر باشد.
با فاصله خطوط يك سانتي- A 1-8 . چكيده: چكيده حداكثر 300 كلمه و يك صفحه 4
باشد. A متر آورده شود.چكيده نبايد بيشتر از يك صفحه 4
1-9 . فهرست مطالب:
عناوين مطالب در سمت راست و شماره صفحات مربوط درست در مقابل آن در 
سمت چپ آورده شود (از تايپ فهرست مطالب به صورت دستي خودداري شود
براي ايجاد فهرست به صورت اتوماتيك Word و بعد از تايپ از امكانات محيط
استفاده شود)
در پايان فهرست مطالب، فهرست اشكال، جداول و پيوستها (در صورت نياز) 
ذكر شود.
1-10 . متن اصلي: شامل مقدمه (كليات تحقيق) و فصول پايان نامه و نتيجهگيري است.
تعداد صفحات متن اصلي بدون احتساب فهرست منابع، حداقل 100 صفحه و
حداكثر 200 صفحه است.
١٦
و يك رو تايپ شود. عناوين اصلي در (Word 1-1 . مطالب در برنامه ( 2007
و زير عناوين فرعي با ( (B Titr و عناوين فرعي با قلم ( 12 (B Titr هرفصل با ( ١٤
فاصله سطرها در تمامي متن فارسي (B Lotus و و متن اصلي با قلم ( ١٤ (B Titr 12
3 سانتي / 1/5 سانتي متر باشد. حاشيه از سمت راست صفحه 4 سانتي متر و از بالا 5
3 سانتي متر باشد. تعداد خطوط در -2/ متر واز پايين 3 سانتي متر و از سمت چپ 5
هر صفحه بين 22 تا 25 خط باشد وفاصله 1سانتي متر باشد. عناوين فصل در وسط
.( آورده ميشود.مانند نمونه عمل شود.( نمونه 1 (B Titr صفحه و با فونت ( 36
استفاده Times new 1-2 . در تايپ كلمات عربي از فونت بدر و انگليسي از فونت
شود.
1-3 . مطالبي كه عيناً از يك منبع نقل ميشوند(نقل قول هاي مستقيم) داخل گيومه
B يا B Lotus نوشته شوند.همچنين بايد با دوفونت ريزتر از متن فارسي ( ١٢
و چپچين شود. (Nazanin ١٢
1-4 . در صورت نياز به آيات و روايات درون متن حتماً به صورت بولد و داخل گيومه
نوشته شود و سند آن در پاورقي ذكر شود. «…. »
1-5 . مواردي مانند (ص)، (س)، (ع) و … بايد در صفحه عنوان، فهرست مطالب، متن و
… به صورت كامل نوشته شوند مانند سلام الله عليها، عليه السلام و… .
شماره گذاري صفحات : شماره صفحات در پايين صفحه وسط قرار گيرد. فاصله شماره تا 
پايين صفحه 1سانتي متر باشد. صفحات قبل از مقدمه مانند شماره صفحات
آغازين(تحميديه، تقديم و تشكر، چكيده، فهرست مطالب و…با حروف ابجد شمارهگذاري
ميشوند. از مقدمه تا آخرين صفحه پايان نامه با اعداد شمارهگذاري ميشوند. صفحات
عناوين فصول نبايد شماره صفحه داشته باشد اما در شمارش صفحات لحاظ ميشود.
شمارهگذاري موضوعات: عناوين اصلي در هر فصل به عناوين فرعي و زير عنوانهاي 
فرعي تر تقسيم وبه وسيله شماره مشخص ميشوند. شماره سمت راست نشان دهنده
١٧
عنوان اصلي و عدد سمت چپ شماره عنوان فرعي مدنظر است. اگر عناوين فرعي نيز
داراي زير عنوان باشند ، شماره آن در سمت چپ ميآيد. مثال:
عنوان اصلي: 3- نقش معنويت در زندگي
1-ويژگي هاي زندگي معنوي در اسلام - عنوان فرعي: 3
1- سعه صدر -1- زير عنوان فرعي: 3
2- اعتدال -1- زير عنوان فرعي: 3
شيوه ارجاع در پاورقي
پاورقيها در زير يك خط پررنگ و دو شماره ريزتر از قلم متن نوشته شود. پاورقي هاي هر
فاصله آخرين خط .(Restart each page) صفحه به طور جداگانه از عدد 1 شروع شود
پاورقي با لبه پاييني صفحه، 2 سانتي متر باشد.
انواع پاورقي
-1 پاورقي توضيحي: اگر واژهاي يا عبارتي در متن نياز به توضيح خاصي يا ترجمه داشته
باشد توضيح يا ترجمه آن در پاورقي آورده ميشود.
-2 پاورقي ارجاعي
پاورقي ارجاعي بسته به نوع منبع ،اشكال مختلفي دارد :
2-1 ) كتاب
نام، نام خانوادگي، عنوان كتاب، نام(مترجم يا مصحح يا محقق)جلد، چاپ چندم، محل
نشر: انتشارات، سال نشر. شماره صفحه
مثال: زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران،ج 2، چاپ سوم،
تهران، نشر ني، 1390 ، ص 35
نكته:
- اگرهمان منبع بلافاصله بعد از منبع قبلي ذكر شد، به جاي تكرار سند، كلمه
آورده شود. « همان »
مثال: فرض كنيد محقق از كتاب زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي
ايران،ج 2، چاپ سوم، تهران، نشر ني، 1390 ، ص 35 مطلبي را نقل كرده و نشاني آن را
١٨
ذكر كرده است. اگر محقق بلافاصله در پاراگراف بعدي و يا در صفحه بعد دوباره از اين
« همان » كتاب استفاده كرد، بدون اينكه از منبع ديگر استفاده كند، به جاي نشاني كلمه
آورده ميشود.
مثال:
- زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران،ج 2، چاپ سوم،
تهران، نشر ني، 1390 ، ص 35
- همان
- اگر فقط شماره صفحه عوض شده بود . شماره صفحه ذكر ميشود.مثال:
همان،ص 40
نقش آموزه مهدويت در » - اگر همان منبع با فاصله آورده شود، مثلا از كتاب
مطلبي ذكر شده و در صفحات يا فصل هاي بعدي دوباره « انقلاب اسلامي ايران
از اين كتاب استفاده شود به اين صورت ارجاع داده ميشود:
نام، نام خانوادگي نويسنده، همان كتاب، شماره صفحه.
مثال: زهرا، فاطمي، همان كتاب، ص 35
- اگر از منابع مختلف يك نويسنده (در صورتي كه نويسنده چند كتاب دارد) با
فاصله استفاده شود، براي بار اول نشاني را كامل مينويسيم، اما در استفاده هاي
بعدي به اين صورت عمل شود:
نام، نام خانوادگي نويسنده، عنوان كتاب، همان، شماره صفحه.
- مثال: زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران،همان، ص 35
- زهرا، فاطمي، مهدويت و مسأله مشروعيت سلطنت پهلوي،همان، ص 65
- اگر كتابي دو يا سه نويسنده داشته باشد به ترتيبي كه نام آنها روي جلد كتاب
درج شده، در پاورقي آورده ميشود .
مثال:
١٩
زهرا، فاطمي، فاطمه،مهدوي، فاطمه،علوي، مهدويت و مسأله مشروعيت سلطنت
پهلوي،……
- اما اگر بيشتر از سه نويسنده باشد: نام، نام خانوادگي اولين نويسنده به همراه
كلمه (و ديگران) آورده ميشود.
به طور مثال: زهرا، فاطمي و ديگران، مهدويت و مسأله مشروعيت سلطنت
پهلوي،……
- اگر در ارجاع فقط از يك صفحه منبعي استفاده شود، علاوه بر اطلاعات ديگر
شماره صفحه به صورت ص 120 نوشته ميشود. اما اگر از چند صفحه متوالي
120 نوشته ميشود. - استفاده شود به صورت ص 125
مثال:
زهرا، مهدوي، انسان كامل، قم: انتشارات صدرا، 1368 .ص 18
120- مطهري، مرتضي، انسان كامل، قم: انتشارات صدرا، 1368 .ص 123
- براي ارجاع آيات در پاورقي، نام سوره، شماره سوره داخل پرانتز و بعد شماره
آيه ميآيد: سوره نمل( 27 ) آيه 34
- القاب و عناوين مانند دكتر، مهندس، آيت الله، حجت الاسلام، شهيد و… در
پاورقي و در فهرست منابع حذف ميشوند.
. مثال: مطهري، مرتضي، انسان كامل، قم: انتشارات صدرا، 1368
-2-2 ) مجموعه مقالات
نام، نام خانوادگي نويسنده، “عنوان مقاله” داخل گيومه، عنوان كتاب مجموعه مقالات،
شماره چاپ، نام، نام خانوادگي گردآورنده، نام ناشر، محل انتشار، سال نشر.
مثال:
زهرا، فاطمي، ” مهدويت و مسأله مشروعيت سلطنت پهلوي"، مجموعه مقالات انقلاب
اسلامي،چاپسوم،فاطمه، مهدوي، نشر ني، تهران، 1358 ، ص 88
2-3 ) مقالات علمي
٢٠
نام، نام خانوادگي، عنوان مقاله، مترجم (اگر مقاله ترجمه شده باشد) نام نشريه، شماره
نشريه، سال انتشار. شماره صفحه.
مثال:
،1390 ، زهرا، فاطمي، سيماي كلان آرمان شهر مهدوي، فصلنامه شيعه شناسي، شماره 38
ص 22
2-4 ) پايان نامه
نام، نام خانوادگي، عنوان پايان نامه، نام واحد آموزشي حوزوي يا دانشگاه، شهر محل
واحد حوزوي يا دانشگاه، مقطع تحصيلي، سال. شماره صفحه
مثال پاياننامه حوزه:
زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران، مؤسسه آموزش عالي
حوزوي الزهرا(س)، قم، پايان نامه سطح 3 ،ص 92
مثال پاياننامه دانشگاه:
زهرا، فاطمي، نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران،دانشكده حقوق وعلوم سياسي
دانشگاه مفيد، پايان نامه كارشناسي ارشد، ص 142
2-5 ) كتابخانه ديجيتالي و …
در صورت ضرورت استناد به منابع ديجيتالي، همانند استناد به كتاب و مقالات، عمل
ميشود. اما به جاي مشخصات چاپ، نشاني دقيق سايت و تاريخ دسترسي به سايت
حتما ذكر شود.
خاتمه و نتيجه گيري :
وقتي پايان نامه به اتمام رسيد، محقق بايستي علاوه بر نگارش نتيجه در پايان هر فصل، نتيجه گيري نهايي
را نيز بنويسد. نتيجه گيري نهايي، تجزيه و تحليل قسمت هاي عمده تحقيق و ارزيابي آنهاست و ميزان
درك و يا استنباط محقق را از موضوع تحقيق مشخص ميكند. محقق در اين قسمت اقدام به مقايسه نتيجه-
هاي به دست آمده با هدف هاي از قبل تعيين شده مينمايد و ضمن نوشتن نكات برجسته و يا كاستيهاي
٢١
تحقيق كه احياناً نتوانسته است به آنها پاسخ گويد ، با استنباط و ارائه راه حل، تا حدي مسأله را تكميل يا به
صورت كامل مسأله را حل ميكند.
ممكن است محقق به اين نتيجه برسد كه موضوع نياز به پژوهش هاي ديگري دارد كه در دايره پايان نامه
وي نمي گنجد يا با آن ارتباط مستقيم ندارد.اين موضوع از اين لحاظ حايز اهميت است كه هر يك از
سوالات پيش آمده در مسير تحقيق مي تواند موضوع پايان نامه اي ديگر باشد.بنابراين ضرورت نگارش
اينگونه سوالات بسيارمورد تاكيد است.
در آخر نيز اگرمحقق به راهكارهايي در زمينه موضوع ومسئله رسيده باشد، آن را بيان كرده ، پيشنهادات
كاربردي خود را مطرح مينمايد.
چكيده
با توجه به گستردگي موضوعات علمي و حجم زياد مباحث ، شايد مطالعه همه پژوهشها براي خوانندگان
امكانپذير نباشد. بنابراين محقق از طريق ارائه چكيده، سهولت در مطالعه و صرفه جويي در وقت را براي
مخاطبان به وجود مي آورد. چكيده، نشانه احاطه محقق بر موضوع است. بهتر است چكيده پس از اتمام
پايان نامه نوشته شود تا محقق تمام مطالب را مورد بررسي قرار داده و تسلط كافي را بر موضوع به دست
آورد.
به طور كلي 5 نوع چكيده مرسوم است كه بنا بر نياز هر سازمان يا مركز علمي تهيه ميشود.
انواع چكيده
- چكيده تمام نما: اين نوع چكيده تا حد امكان اطلاعات روشني از مباحث كمي و كيفي مندرج در اثر
ارائه ميكند.محتواي يك چكيده تمام نما براي يك كار تحقيقي شامل ماهيت و حدود مسأله، هدف
مطالعه، روش تحقيق، يافته هاي مهم يا نتايج، پيشنهادات و اطلاعات ضمني يا جنبي است.
- چكيده برهيخته: كه به آن چكيده استخراجي نيز گفته ميشود، چكيده اي است كه از اصل اثر
بدون دخل و تصرف در انشاي آن برگرفته شده باشد.
٢٢
- چكيده سوگرفته يا گرايش دار: چكيدهاي كه براي گروه خاصي از خوانندگان تهيه شده و تنها قسمت-
هاي خاصي از نوشته انتخاب ميشود. مثلا چكيده هايي كه يك سازمان براي استفاده داخلي و بر
اساس نيازها و علايق داخلي خود تهيه ميكند، از اين قبيل است.
- چكيده انتقادي : اين چكيده علاوه بر معرفي محتواي اثر به ارزيابي آن هم ميپردازد.چكيده نويس
ديدگاه هاي مربوط به كيفيت اثر مولف را بيان يا آن را با اثر ديگران مقايسه مي كند.
- چكيده راهنما: در اين نوع چكيده ابتدا در مورد مساله تحقيق توضيح كوتاهي داده مي شود. بعد
نكات مهم و كليدي كه در تحقيق به آنها پرداخته است ذكر مي شود و در نهايت اشارهاي به يافته
هاي تحقيق صورت مي گيرد. چكيده مد نظر مركز مديريت حوزه هاي خواهران،چكيده
راهنماست.
نمونه چكيده راهنما
نقش آموزه مهدويت در انقلاب اسلامي ايران
مهدويت از مفاهيم و آموزه هاي اصيل اسلامي است كه در فرهنگ تشيع جايگاه والايي دارد. نوع نگرش به
اين آموزه در طول تاريخ، عامل شكلگيري بسياري از مبارزات و قيامها عليه حكومتهاي موجود بوده
است. انقلاب اسلامي ايران ازجمله تحولات عمدهاي است كه تحليلگران عوامل متفاوتي را در وقوع آن
دخيل دانستهاند. مذهب، تأثير عمدهاي در اين انقلاب داشته و رهبران انقلاب نيز با تبيين وتفسير مفاهيم
ديني نقش مهمي را در اين زمينه ايفا كردند. درطول مبارزات گروههاي مختلفي ضمن مخالفت با رژيم
پهلوي، به تبيين الگوي آرماني براي انقلاب پرداخته و سعي درترسيم جامعه مطلوب داشتند. رويكرد
مذهبي نيز با توجه به آرمانهاي خود به طرح حكومت اسلامي پرداخت. اين ديدگاه به دليل نزديك بودن با
فرهنگ مردم و تكيه بر ظرفيتهاي ديني توانست رهبري مبارزات انقلاب را در دست گيرد. رهبران اين
گروه عمدتاً روحانيون بودند كه به سبب آشنايي با دين، اقدامات رژيم پهلوي را در مخالفت با آن ميديدند.
دو ديدگاه در ميان آنها رواج داشت كه ناشي از برداشت ايشان از غيبت ومسأله حكومت در عصر غيبت
بود. برخي به عدم دخالت دين در عرصه سياست و برخي ديگر به دخالت دين در عرصه سياست معتقد
بودند. گروه حاضر با اعتقاد به جامعيت دين اسلام و داشتن برنامه سياسي و اجتماعي و… در طول مبارزات
با بيان آسيبهاي رژيم حاكم به انتقاد عليه آن پرداختند. در اين ميان امام خميني داراي نقش برجستهاي بود
٢٣
كه با طرح حكومت اسلامي و ايده نيابت فقها از امام معصوم(ع)، در سال هاي آغازين مبارزات، ذهنيت
عموم مردم را جهت دهي كرد.مهدويت همواره از بعد نظري تأثير عمدهاي در انقلاب اسلامي داشته است.
كليد واژه : غيبت، مهدويت، ولايت فقيه، انقلاب اسلامي، حكومت اسلامي، سلطنت پهلوي
نكات مورد توجه در چكيده نويسي
- در يك تحقيق علمي،چكيده نيز بايد به زبان علمي باشد و نبايد به صورت ادبي نوشته شود.
- چكيده نبايد جنبه گزارشي داشته باشد . به عبارت ديگر چكيده مروري بر مباحث و فصل هاي
تحقيق نيست.
- در چكيده نبايد منابع ذكر شوند.
- همچنين در چكيده از نقل قول كسي استفاده نمي شود. بلكه به قلم و بيان خود محقق نوشته مي
باشد. A شود. مطابق آيين نامه : چكيده حداكثر در 300 كلمه و يك صفحه 4
در پايان چكيده،حتماٌ كليد واژه ها بيان شوند كه معمولا بين 4 تا 7 واژه ذكر مي شود.
كليدواژه نماي كلي تحقيق در ذهن محقق را نشان ميدهد و راهنماي نكات مهم موجود
در طرح است.
-2 تنظيم فهرست منابع
اگرچه در تنظيم فهرست منابع چند شيوه وجود داشته و گاه براساس نام كتاب و گاه بر اساس
نام نويسنده تنظيم مي گردد، اما شيوه مورد نظر پايان نامه هاي حوزوي به شكل زير است:
- اگر از قرآن و يا نهج البلاغه در متن استفاده شده باشد، اول قرآن و بعد نهج البلاغه بدون
ذكر مشخصات آورده ميشود.
- در تنظيم فهرست منابع، اول كتب به ترتيب حروف الفبا ذكر ميشوند.در ابتدا كتاب هاي
فارسي و بعد منابع عربي ، انگليسي و… جداگانه ذكر ميشوند.
شيوه معمول ارجاع كتب در فهرست منابع:
نام خانوادگي، نام، عنوان كتاب، (مترجم يا مصحح يا محقق) جلد، چاپ چندم، محل نشر:
انتشارات، سال نشر.
٢٤
نكته:
- اگر از منابع مختلف يك نويسنده استفاده شود در فهرست منابع به جاي تكرار نام نويسنده
از خط تيره استفاده شود. به طور مثال:
. مطهري، مرتضي، انسان كامل، قم: انتشارات صدرا، 1368
. __________، پيرامون انقلاب اسلامي، چاپ سوم، قم: انتشارات صدرا، 1375
- اگر محل انتشار كتاب مشخص نباشد كلمه (بي جا) و اگر سال انتشار مشخص نباشد به
جاي آن كلمه (بي تا) ميآوريم.
- بعد از كتب ، فهرست مقالات پژوهشي و تخصصي ذكر ميشود. شيوه ارجاع:
نام خانوادگي، نام، “عنوان مقاله” نام نشريه، شماره نشريه، سال انتشار.
- بعد از مقالات تخصصي و… فهرست مقالاتي كه از روزنامه ها و نشريات عمومي استفاده
شده است ذكر ميشود. شيوه ارجاع مانند مقالات پژوهشي است.
(فهرست به ترتيب حروف الفبا مرتب مي شود)
٢٥
( (نمونه 1
(B Titr فصل دوم ( 22
(B Titr عوامل و موانع شناختي معنويت( 36
٢٦
( (نمونه 2
(B Titr (آرم الله) ( 12
(B Titr شوراي عالي حوزه علميه قم( 14
(B Titr مركز مديريت حوزه هاي علميه خواهران( 16
معاونت پژوهش
(B Titr عنوان :( 12
نقش معنويت در تعالي شخصيت انسان
(B Titr از ديدگاه اسلام( 26
(B Titr استاد راهنما( 12
(B Titr حجت الاسلام والمسلمين……… ( 14
(B Titr استاد مشاور( 12
(B Titr سركار خانم………. ( 14
(B Titr نگارنده( 12
(B Titr 14) …………..
(B Titr سال تدوين( 12
٢٧
فهرست منابع
-1 بختياري، ابوالفضل،ايراني، يوسف؛ مقدمه علي دلاور، روش تحقيق عملي، تهران: لوح
. زرين، 1382
-2 دلاور، علي،مباني نظري و عملي پژوهش درعلوم انساني و اجتماعي، تهران: انتشارات رشد،
. چاپ چهارم، 1384
. -3 دهنوي،حسين،روش تحقيق،قم: نشر معارف،چاپ سوم، 1377
. -4 ساده، مهدي، روشهاي تحقيق با تأكيد بر جنبه هاي كاربردي، تهران: انتشارات هما، 1375
-5 ساروخاني، روشهاي تحقيق در علوم اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي،
. چاپ دهم؛ 1384
. -6 طرقي، مجيد، درسنامه روش تحقيق، قم: انتشارات سنابل، 1384
-7 فرامرز قراملكي، احد، شالباف،عذرا، تدوين پايان نامه ها( شيوه ها و مهارت ها)، قم: زيتون،
.1389
. -8 ——روش شناسي مطالعات ديني،مشهد: دانشگاه علوم اسلامي رضوي، 1380
-9 شيوه نامه دانشگاه تربيت مدرس تهران
-10 شيوه نامه دانشگاه امام صادق(ع)
-11 شيوه نامه دانشگاه باقرالعلوم(ع)
-12 شيوه نامه دانشگاه پرديس قم- دانشگاه تهران
-13 شيوه نامه دانشگاه صنعتي اصفهان
-14 شيوه نامه دانشگاه محقق اردبيلي
-15 شيوه نامه دانشگاه پيام نور
-16 شيوه نامه دانشگاه آزاد
-17 و….